W kwietniu 1940 r. w lesie katyńskim zostali rozstrzelani żołnierze Wojska Polskiego, wzięci do niewoli przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r.

W obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie znajdowało się blisko 15 tys. żołnierzy, głównie oficerów Wojska Polskiego, Policji Państwowej, Korpusu Ochrony Pogranicza i innych służb mundurowych, ale także naukowcy, nauczyciele, lekarze, inżynierowie, prawnicy. Decyzję o wymordowaniu polskich jeńców wojennych i więźniów politycznych podjęło najwyższe kierownictwo partii komunistycznej ZSRR ze Stalinem na czele. Wszyscy zostali zabici strzałem w tył głowy przez funkcjonariuszy policji politycznej, NKWD.

Masowe groby oficerów z Kozielska i Starobielska znajdują się w Katyniu i Charkowie, a policjantów z obozu w Ostaszkowie – w Miednoje. W 2000 r. powstały tam polskie cmentarze wojenne, gdzie pomordowani jeńcy znaleźli godne upamiętnienie.

Znakiem wspólnej pamięci o tych, którzy zginęli jest Guzik Katyński, który formą i kształtem symbolizuje guziki z polskich płaszczy wojskowych, wydobywanych z miejsc pochówku polskich żołnierzy.

„Tylko guziki nieugięte

przetrwały śmierć świadkowie zbrodni

z głębin wychodzą na powierzchnię

jedyny pomnik na ich grobie, (…)”

Zbigniew Herbert